Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο κρύα και νερά
Ξεκινάμε την προσπάθεια μας για διάγνωση της μακροπρόθεσμης τάσης του καιρού για τον Ιανουάριο του 2014, εξετάζοντας τις χρονοσειρές των δεικτών των δύο σημαντικότερων για το Β. ημισφαίριο ατμοσφαιρικών τηλεσυνδέσεων:
Αρκτική κύμανση (Arctic Oscillation – AO) & Πολικός στρόβιλος
Στην Εικ. 1 απεικονίζεται η χρονοσειρά των τιμών του δείκτη της ΑΟ κατά το διάστημα 5 Σεπ 2013 – 2 Ιαν 2014 (μαύρη γραμμή) και οι αντίστοιχες προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble) για το διάστημα 3 – 16 Ιαν 2014 (κόκκινες γραμμές). Στο διάγραμμα της Εικ.1 μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε τη πτωτική τάση των τιμών του δείκτη κατά το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2013, γεγονός που συνδέεται με την μερική αποσταθεροποίηση του Αρκτικού πολικού στροβίλου. Σύμφωνα με τις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος, οι τιμές του δείκτη αναμένεται να παραμείνουν σε ελαφρώς αρνητικά επίπεδα κατά τις πρώτες λίγες ημέρες του Ιανουαρίου 2014. Στη συνέχεια, καταγράφεται σαφής ανοδική τάση, έως και περίπου το πρώτο10ήμερο του μήνα, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε προσπάθεια αναδιοργάνωσηςτου πολικού στροβίλου. Από εκεί και έπειτα, και μέχρι τα μέσα περίπου του Ιανουαρίου 2014, διακρίνεται μία σχεδόν σταθεροποίηση των τιμών του δείκτη με ελαφρά πτωτική τάση προς λιγότερο θετικές ή/και ουδέτερες τιμές.
Στην Εικ. 1 απεικονίζεται η χρονοσειρά των τιμών του δείκτη της ΑΟ κατά το διάστημα 5 Σεπ 2013 – 2 Ιαν 2014 (μαύρη γραμμή) και οι αντίστοιχες προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble) για το διάστημα 3 – 16 Ιαν 2014 (κόκκινες γραμμές). Στο διάγραμμα της Εικ.1 μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε τη πτωτική τάση των τιμών του δείκτη κατά το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2013, γεγονός που συνδέεται με την μερική αποσταθεροποίηση του Αρκτικού πολικού στροβίλου. Σύμφωνα με τις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος, οι τιμές του δείκτη αναμένεται να παραμείνουν σε ελαφρώς αρνητικά επίπεδα κατά τις πρώτες λίγες ημέρες του Ιανουαρίου 2014. Στη συνέχεια, καταγράφεται σαφής ανοδική τάση, έως και περίπου το πρώτο10ήμερο του μήνα, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε προσπάθεια αναδιοργάνωσηςτου πολικού στροβίλου. Από εκεί και έπειτα, και μέχρι τα μέσα περίπου του Ιανουαρίου 2014, διακρίνεται μία σχεδόν σταθεροποίηση των τιμών του δείκτη με ελαφρά πτωτική τάση προς λιγότερο θετικές ή/και ουδέτερες τιμές.
Εικόνα 1. Χρονοσειρά τιμών του δείκτη της AO.
Κύμανση του Βορείου Ατλαντικού (North Atlantic Oscillation – NAO) & Τροχιές υφέσεων
Στην Εικ. 2 απεικονίζεται η χρονοσειρά των τιμών του δείκτη της ΝΑΟ κατά το διάστημα 5 Σεπ 2013 – 2 Ιαν 2014 (μαύρη γραμμή) και οι αντίστοιχες προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble) για το διάστημα 3 – 16 Ιαν 2014 (κόκκινες γραμμές). Παρατηρούμε πως ο συγκεκριμένος δείκτης κινήθηκε σε θετικά επίπεδα κατά το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2013, καταγράφοντας σταδιακή πτώση προς το τέλος του έτους. Σύμφωνα με τις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος, δεν θα πρέπει να αναμένεται σημαντική μεταβολή στη φάση της ΝΑΟ, τουλάχιστον όχι κατά το πρώτο μισό του Ιανουαρίου 2014. Όπως προκύπτει από το διάγραμμα της Εικ. 2, ο δείκτης αναμένεται να κινηθεί σε ελαφρώς θετικά επίπεδα κατά το πρώτο 15ήμερο του μήνα, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε περιορισμό των πιθανοτήτων για ουσιαστικό “σπάσιμο” της ζωνικής κυκλοφορίας πάνω από την Ευρώπη.
Στην Εικ. 2 απεικονίζεται η χρονοσειρά των τιμών του δείκτη της ΝΑΟ κατά το διάστημα 5 Σεπ 2013 – 2 Ιαν 2014 (μαύρη γραμμή) και οι αντίστοιχες προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble) για το διάστημα 3 – 16 Ιαν 2014 (κόκκινες γραμμές). Παρατηρούμε πως ο συγκεκριμένος δείκτης κινήθηκε σε θετικά επίπεδα κατά το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2013, καταγράφοντας σταδιακή πτώση προς το τέλος του έτους. Σύμφωνα με τις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος, δεν θα πρέπει να αναμένεται σημαντική μεταβολή στη φάση της ΝΑΟ, τουλάχιστον όχι κατά το πρώτο μισό του Ιανουαρίου 2014. Όπως προκύπτει από το διάγραμμα της Εικ. 2, ο δείκτης αναμένεται να κινηθεί σε ελαφρώς θετικά επίπεδα κατά το πρώτο 15ήμερο του μήνα, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε περιορισμό των πιθανοτήτων για ουσιαστικό “σπάσιμο” της ζωνικής κυκλοφορίας πάνω από την Ευρώπη.
Εικόνα 2. Χρονοσειρά τιμών του δείκτη της ΝΑΟ.
Αριθμητικώς προβλεπόμενη διάταξη ατμοσφαιρικών κυμάνσεων
Στην Εικ. 3 παρουσιάζεται η προβλεπόμενη από τα παγκόσμια μοντέλα αριθμητικής πρόγνωσης του καιρού ECMWF/IFS (αριστερά) και NCEP/GFS (δεξιά) χωρική κατανομή του γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa, καθώς και οι αντίστοιχες αποκλίσεις (anomalies) από τις κλιματικές τιμές. Τα δεδομένα των χαρτών της Εικ. 3 αφορούν τη χρονική περίοδο 11 – 14 Ιαν 2014. Το πρώτο σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την εξέταση των δύο χαρτών της Εικ. 3 είναι ο αρκετά μεγάλος βαθμός συμφωνίας μεταξύ των δύο σημαντικότερων, κατά την άποψη μου, παγκόσμιων ατμοσφαιρικών μοντέλων. Το γεγονός αυτό αυξάνει το βαθμό της αξιοπιστίας των εξαγόμενων συμπερασμάτων. Στους χάρτες της Εικ. 3 μπορούμε να παρατηρήσουμε 2 βασικά στοιχεία, τα οποία συνθέτουν την προβλεπόμενη μεσοπρόθεσμη ατμοσφαιρική κυκλοφορία στο Β. ημισφαίριο. Το πρώτο από τα στοιχεία αυτά είναι η παρουσία ενός “ισχυρού” κέντρου θετικών αποκλίσεων στην περιοχή της Αρκτικής, γεγονός που μπορεί να μεταφραστεί σε τάση αποδυνάμωσης/εκτόπισης του πολικού στροβίλου. Το δεύτερο στοιχείο αφορά στην παρουσία 2 κέντρων αντίθετων αποκλίσεων (θετικές-αρνητικές), τα οποία συνδέονται άμεσα με τη διαφαινόμενη διατάραξη του πολικού στροβίλου. Πάνω από τον Καναδά και τις ΒΑ ακτές των ΗΠΑ καταγράφονται αρνητικές αποκλίσεις, σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή ήπειρο που καλύπτεται, στο μεγαλύτερο τμήμα της, από θετικές αποκλίσεις. Οι προβλεπόμενες αρνητικές αποκλίσεις συνάδουν με εκτόπιση του πολικού στροβίλου κατά ένα μέρος προς τον Καναδά και κατά το άλλο προς την Αν. Σιβηρία, όπου επίσης παρατηρούμε αρνητικές αποκλίσεις. Η ενδεχόμενη επιβεβαίωση αυτού του προγνωστικού σενάριου αποτελεί αρκούντως ικανοποιητική προϋπόθεση για ενίσχυση της ζωνικής κυκλοφορίας πάνω από τον Β. Ατλαντικό και την Ευρώπη, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας θα βρίσκεται συνηθέστερα υπό την επίδραση θερμών ραχών από τη Β. Αφρική (θετικές αποκλίσεις).
Στην Εικ. 3 παρουσιάζεται η προβλεπόμενη από τα παγκόσμια μοντέλα αριθμητικής πρόγνωσης του καιρού ECMWF/IFS (αριστερά) και NCEP/GFS (δεξιά) χωρική κατανομή του γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa, καθώς και οι αντίστοιχες αποκλίσεις (anomalies) από τις κλιματικές τιμές. Τα δεδομένα των χαρτών της Εικ. 3 αφορούν τη χρονική περίοδο 11 – 14 Ιαν 2014. Το πρώτο σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την εξέταση των δύο χαρτών της Εικ. 3 είναι ο αρκετά μεγάλος βαθμός συμφωνίας μεταξύ των δύο σημαντικότερων, κατά την άποψη μου, παγκόσμιων ατμοσφαιρικών μοντέλων. Το γεγονός αυτό αυξάνει το βαθμό της αξιοπιστίας των εξαγόμενων συμπερασμάτων. Στους χάρτες της Εικ. 3 μπορούμε να παρατηρήσουμε 2 βασικά στοιχεία, τα οποία συνθέτουν την προβλεπόμενη μεσοπρόθεσμη ατμοσφαιρική κυκλοφορία στο Β. ημισφαίριο. Το πρώτο από τα στοιχεία αυτά είναι η παρουσία ενός “ισχυρού” κέντρου θετικών αποκλίσεων στην περιοχή της Αρκτικής, γεγονός που μπορεί να μεταφραστεί σε τάση αποδυνάμωσης/εκτόπισης του πολικού στροβίλου. Το δεύτερο στοιχείο αφορά στην παρουσία 2 κέντρων αντίθετων αποκλίσεων (θετικές-αρνητικές), τα οποία συνδέονται άμεσα με τη διαφαινόμενη διατάραξη του πολικού στροβίλου. Πάνω από τον Καναδά και τις ΒΑ ακτές των ΗΠΑ καταγράφονται αρνητικές αποκλίσεις, σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή ήπειρο που καλύπτεται, στο μεγαλύτερο τμήμα της, από θετικές αποκλίσεις. Οι προβλεπόμενες αρνητικές αποκλίσεις συνάδουν με εκτόπιση του πολικού στροβίλου κατά ένα μέρος προς τον Καναδά και κατά το άλλο προς την Αν. Σιβηρία, όπου επίσης παρατηρούμε αρνητικές αποκλίσεις. Η ενδεχόμενη επιβεβαίωση αυτού του προγνωστικού σενάριου αποτελεί αρκούντως ικανοποιητική προϋπόθεση για ενίσχυση της ζωνικής κυκλοφορίας πάνω από τον Β. Ατλαντικό και την Ευρώπη, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας θα βρίσκεται συνηθέστερα υπό την επίδραση θερμών ραχών από τη Β. Αφρική (θετικές αποκλίσεις).
Εικόνα 3. Προβλεπόμενη απόκλιση (από την μέση κλιματική τιμή) του γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa κατά την περίοδο 11 – 14/01/2014, από το ECMWF/IFS (αριστερά) και το NCEP/GFS (δεξιά).
Μακροπρόθεσμες αριθμητικές προγνώσεις
Ολοκληρώνοντας την πρώτη “ανάγνωση” των μέσο-μακροπρόθεσμων προγνωστικών στοιχείων, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στις αριθμητικώς προβλεπόμενες αποκλίσεις στη θερμοκρασία και τον υετό. Στην Εικ. 4 παρουσιάζεται η χωρική κατανομή των αποκλίσεων της θερμοκρασίας στην ισοβαρική επιφάνεια των 850 hPa, ενώ στην Εικ. 5 παρουσιάζονται οι αποκλίσεις του υετού. Οι δύο χάρτες των Εικ. 4 και 5 αποτελούν προγνωστικό προϊόν του Climate Forecast System (CFS) του NCEP. Η χωρική κατανομή της θερμοκρασίας στην ισοβαρική επιφάνεια των 850 hPa φαίνεται να βρίσκεται σε καλή συμφωνία με το σενάριο της διατάραξης του πολικού στροβίλου και τη δημιουργία δύο λοβών: ενός πάνω από Καναδά/ΒΑ ΗΠΑ και ενός πάνω από την Αν. Σιβηρία. Πάνω από αυτές τις δύο γεωγραφικές περιοχές προβλέπονται αρνητικές αποκλίσεις. Αντίθετα, θετικές αποκλίσεις καλύπτουν σχεδόν όλη τηνΕυρώπη. Σε ό,τι αφορά στον υετό, η πιθανολογούμενη διατήρηση/ενίσχυνση της ζωνικής κυκλοφορίας οδηγεί σε θετικές αποκλίσεις (περισσότερες βροχές) πάνω από το μεγαλύτερο τμήμα της Δ. και Κ. Ευρώπης και αρνητικές αποκλίσεις πάνω από την υπόλοιπη Αν. και Ν. Ευρώπη.
Ολοκληρώνοντας την πρώτη “ανάγνωση” των μέσο-μακροπρόθεσμων προγνωστικών στοιχείων, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στις αριθμητικώς προβλεπόμενες αποκλίσεις στη θερμοκρασία και τον υετό. Στην Εικ. 4 παρουσιάζεται η χωρική κατανομή των αποκλίσεων της θερμοκρασίας στην ισοβαρική επιφάνεια των 850 hPa, ενώ στην Εικ. 5 παρουσιάζονται οι αποκλίσεις του υετού. Οι δύο χάρτες των Εικ. 4 και 5 αποτελούν προγνωστικό προϊόν του Climate Forecast System (CFS) του NCEP. Η χωρική κατανομή της θερμοκρασίας στην ισοβαρική επιφάνεια των 850 hPa φαίνεται να βρίσκεται σε καλή συμφωνία με το σενάριο της διατάραξης του πολικού στροβίλου και τη δημιουργία δύο λοβών: ενός πάνω από Καναδά/ΒΑ ΗΠΑ και ενός πάνω από την Αν. Σιβηρία. Πάνω από αυτές τις δύο γεωγραφικές περιοχές προβλέπονται αρνητικές αποκλίσεις. Αντίθετα, θετικές αποκλίσεις καλύπτουν σχεδόν όλη τηνΕυρώπη. Σε ό,τι αφορά στον υετό, η πιθανολογούμενη διατήρηση/ενίσχυνση της ζωνικής κυκλοφορίας οδηγεί σε θετικές αποκλίσεις (περισσότερες βροχές) πάνω από το μεγαλύτερο τμήμα της Δ. και Κ. Ευρώπης και αρνητικές αποκλίσεις πάνω από την υπόλοιπη Αν. και Ν. Ευρώπη.
Εικόνα 4. Χωρική κατανομή των αποκλίσεων της θερμοκρασίας στα 850 hPa για το μήνα Ιανουάριο 2014.
Εικόνα 5. Χωρική κατανομή των αποκλίσεων του μέσου ημερήσιου υετού κατά το μήνα Ιανουάριο 2014.
Συμπεράσματα
Με βάση τα προγνωστικά και άλλα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω, μπορούμε με σχετική βεβαιότητα να καταλήξουμε:
Με βάση τα προγνωστικά και άλλα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω, μπορούμε με σχετική βεβαιότητα να καταλήξουμε:
- Το πρώτο 10ήμερο του Ιανουαρίου 2014 αναμένεται να χαρακτηριστεί από ζωνική κυκλοφορία πάνω από την Ευρώπη.
- Η περίοδος 10-15 Ιανουαρίου 2014 χαρακτηρίζεται από λίγες πιθανότητες μεταβολής της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας από ζωνική σε μεσημβρινή, με συνακόλουθη μεταφορά ψυχρότερων αερίων μαζών προς το εσωτερικό της Ευρώπης.
Τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν για το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου 2014 είναι αρκετά πιο επισφαλή και συνοψίζονται:
- Πιθανή διατάραξη του πολικού στροβίλου με δημιουργία δύο λοβών σε Καναδά και Αν. Σιβηρία.
- Ενίσχυση, σε πρώτη φάση, της ζωνικής κυκλοφορίας.
- Σταδιακή αποκοπή της ζωνικής κυκλοφορίας κατά το τελευταίο 10ήμερο του Ιανουαρίου 2014 με πιθανή ανάπτυξη αντικυκλώνα-εμποδιστή στην περιοχή της Γροιλανδίας.
Σύνοψη για την Ελλάδα
Ειδικότερα για την Ελλάδα, η προσωπική μου εκτίμηση για τις συνοπτικές μετεωρολογικές συνθήκες του Ιανουαρίου 2014, θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής:
Ειδικότερα για την Ελλάδα, η προσωπική μου εκτίμηση για τις συνοπτικές μετεωρολογικές συνθήκες του Ιανουαρίου 2014, θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής:
1-10 Ιανουαρίου 2014: Ήπιος καιρός με θερμοκρασίες κοντά ή/και λίγο παραπάνω από τις κανονικές τιμές. Γενικότερη απουσία σημαντικών φαινομένων.
10-15 Ιανουαρίου 2014: Αξιόλογες πιθανότητες για σημαντική μεταβολή του καιρού κατά τις τελευταίες ημέρες της περιόδου, με πτώση της θερμοκρασίας και περισσότερο γενικευμένα φαινόμενα.
15-20 Ιανουαρίου 2014: Επαναφορά στο μοτίβο ενός γενικά αίθριου καιρού με θερμοκρασίες κοντά στις κανονικές τιμές και περιορισμένα φαινόμενα.
20-31 Ιανουαρίου 2014: Μικρή πιθανότητα για εκ νέου, χειμερινού τύπου, μεταβολή του καιρού.
Επιμέλεια – Σύνταξη: Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, Φυσικός – Δρ. Φυσικής Περιβάλλοντος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου