Έχοντας διανύσει σχεδόν το πρώτο μισό του Νοεμβρίου, είναι κατάλληλη η στιγμή για να ανανεωθεί η αρχική, πρώιμη, εκτίμηση για το φετινό χειμώνα. Για το σκοπό αυτό, θα χρησιμοποιηθούν τα πλέον πρόσφατα προγνωστικά και άλλα δεδομένα. Περισσότερες λεπτομέρειες, όπου δεν παρατίθενται, για τα δεδομένα αυτά είναι διαθέσιμες στο προηγούμενο σχετικό άρθρο.
Αρκτική παγοκάλυψη
- Εικόνα 1α. Χωρική κατανομή των αποκλίσεων (περίοδος αναφοράς 1981-2010) της συγκέντρωσης ωκεάνιου πάγου στην Αρκτική κατά το Σεπτέμβριο 2013 (Πηγή: National Snow and Ice Data Center).
- Εικόνα 1β. Χωρική κατανομή των αποκλίσεων (περίοδος αναφοράς 1981-2010) της συγκέντρωσης ωκεάνιου πάγου στην Αρκτική κατά τον Οκτώβριο 2013 (Πηγή: National Snow and Ice Data Center).
Η επέκταση του Αρκτικού ωκεάνιου πάγου συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου (2013), υποβοηθούμενη από την πτώση της θερμοκρασίας και την ελάττωση των ωρών ηλιοφάνειας. Αυτό προκύπτει συγκρίνοντας τις χωρικές κατανομές των αποκλίσεων της συγκέντρωσης ωκεάνιου πάγου κατά τους μήνες Σεπτέμβριο (Εικ. 1α) και Οκτώβριο (Εικ. 1β). Παρά την επέκταση του Αρκτικού ωκεάνιου πάγου, ωστόσο, εντοπίζονται ορισμένες περιοχές κυρίως στα δυτικά (θάλασσες του Beaufort και Chukchi) αλλά και στα ανατολικά (θάλασσα του Kara) με σχεδόν μηδενική κάλυψη από πάγο. Αντίθετα, θετικές αποκλίσεις στην κάλυψη από πάγο παρατηρούνται στις θάλασσες της Ανατολικής Σιβηρίας και του Laptev, οι οποίες έχουν καλυφθεί πλήρως από πάγο, σύμφωνα με το National Snow and Ice Data Center. Οι ελεύθερες από πάγο ωκεάνιες περιοχές εξακολουθούν να αποβάλλουν τη θερμότητα που αποθήκευσαν κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, διατηρώντας με τον τρόπο αυτό τη θερμοκρασία των αντίστοιχων περιοχών σε επίπεδα υψηλότερα των κανονικών. Όπως προκύπτει από την εξέταση των δεδομένων του National Snow and Ice Data Center, η θερμοκρασία της Αρκτικής εμφανίζεται αυτή τη χρονική περίοδο κοντά ή λίγο χαμηλότερη από την κλιματική της τιμή.
Λαμβάνοντας υπόψη τη διαφαινόμενη τάση για περαιτέρω επέκταση του Αρκτικού ωκεάνιου πάγου και την επίδραση που έχει το γεγονός αυτός στις ατμοσφαιρικές τηλεσυνδέσεις ΝΑΟ/ΑΟ (λεπτομέρειες θα βρείτε εδώ), μπορούμε να εκτιμήσουμε πως οι αντίστοιχοι δείκτες αναμένεται να κινηθούν σε μάλλον ουδέτερα/θετικά επίπεδα κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα. Η εκτίμηση αυτή συνεπάγεται, κατά κανόνα και όχι απόλυτα, βορειότερες τροχιές για τις υφέσεις (χαμηλά) του Ατλαντικού Ωκεανού. Επιχειρώντας να μεταφράσουμε το συμπέρασμα αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες για έναν υγρό και σχετικά ήπιο χειμώνα στην Κ. και Β. Ευρώπη. Στον αντίποδα, η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου εκτιμάται ότι θα δεχθεί μικρότερα ποσά υετού. Σε ό,τι αφορά στη θερμοκρασία, η εκτιμώμενη επικράτηση της ουδέτερης/θετικής φάσης της ΑΟ συνάδει με έναν γενικά "κανονικό" χειμώνα στο μεγαλύτερο μέρος της Κ. και Β. Ευρώπης, χαρακτηριζόμενο από κατά περιόδους εξάρσεις στο επίπεδο των εισβολών ψυχρού ατμοσφαιρικού αέρα από την Αρκτική. Για την Μεσόγειο, υπάρχει η εκτίμηση πως θα επικρατήσουν περισσότερο ήπιες θερμοκρασίες, κοντά ή/και λίγο υψηλότερες των κανονικών, ενώ σχετικά περιορισμένες αναμένεται να είναι οι λεγόμενες ψυχρές εισβολές.
Ατμοσφαιρική κυκλοφορία & Πολικός στρόβιλος
Οι δύο προηγούμενοι μήνες (Σεπτέμβριος, Οκτώβριος 2013) σημαδεύτηκαν από την επικράτηση, στο μεγαλύτερο μέρος τους, της ζωνικής κυκλοφορίας. Ο συγκεκριμένος τύπος ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας χαρακτηρίζεται από αυξημένη βαροβαθμίδα (ρυθμός μεταβολής της ατμοσφαιρικής πίεσης) κατά τη διεύθυνση Βορρά-Νότου, μία ατμοσφαιρική κατάσταση η οποία εντείνει τη ζωνική συνιστώσα του ανέμου (η συνιστώσα του ανέμου κατά τη διεύθυνση Δύση-Ανατολή), πηδαλιουχώντας τα βαρομετρικά συστήματα κατά τη διεύθυνση Δύση-Ανατολή και αποτρέποντας, γενικά, τις κινήσεις κατά τη διεύθυνση Βορρά-Νότου.
- Εικόνα 2α. Χωρική κατανομή του μέσου γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa στο Β. ημισφαίριο κατά τον Οκτώβριο 2013 (Πηγή: NOAA ESRL/PSD).
- Εικόνα 2β. Χωρική κατανομή του μέσου ζωνικού ανέμου στα 700 hPa κατά τον Οκτώβριο 2013 (Πηγή: NOAA ESRL/PSD).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προαναφερθείσας ατμοσφαιρικής κατάστασης αποτελεί ο Οκτώβριος (2013). Ειδικότερα, στο χάρτη της Εικ. 2α μπορούμε να παρατηρήσουμε την έντονη βαροβαθμίδα στο Β. Ατλαντικό και Β. Ειρηνικό Ωκεανό, η οποία συσχετίζεται θετικά με τα μέγιστα στην ταχύτητα του ζωνικού ανέμου που φαίνονται στο χάρτη της Εικ. 2β. Στο χάρτη της Εικ. 2α αξίζει επίσης να παρατηρήσουμε πως τα χαμηλότερα γεωδυναμικά ύψη, συνδεόμενα με τον πολικό στρόβιλο, εντοπίζονται στη θάλασσα της Ανατολικής Σιβηρίας. Η παρατήρηση αυτή είναι σε καλή συμφωνία με την κατανομή της παγοκάλυψης του Αρκτικού Ωκεανού, η οποία συζητήθηκε προηγούμενα. Στον αντίποδα, παρατηρούμε πως η επέκταση του πολικού στροβίλου προς δυσμάς, στην περιοχή της θάλασσας του Beaufort, εμποδίζεται από την παρουσία ράχης (ridge) υψηλών γεωδυναμικών υψών. Η ανάπτυξη και η ένταση της συγκεκριμένης ράχης συσχετίζεται επίσης ικανοποιητικά με τα όσα αναφέρθηκαν προηγούμενα για την Αρκτική παγοκάλυψη. Η συγκεκριμένη ατμοσφαιρική διάταξη (πολικός στρόβιλος εντοπισμένος ανατολικά, ράχη στα δυτικά) συνεισφέρει στην καταρχήν διατήρηση και ενίσχυση της ζωνικής κυκλοφορίας πάνω από το Β. ημισφαίριο, ειδικότερα δε πάνω από την Ευρώπη.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, αλλά και τις αριθμητικές προσομοιώσεις των σημαντικότερων ατμοσφαιρικών μοντέλων (ECMWF, NCEP), η εκτίμηση μου είναι πως δύσκολα θα διαταραχθεί η προαναφερθείσα ατμοσφαιρική κυκλοφορία κατά τη διάρκεια του επερχόμενου χειμώνα. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, το πιο πιθανό σενάριο, σε επίπεδο ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, φαντάζει η γενική επικράτηση ζωνικής κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2013-14. Αυτό συνεπάγεται περισσότερο ευθυγραμμισμένες κατά τη διεύθυνση Δύσης-Ανατολής τροχιές για τα βαρομετρικά συστήματα πάνω από την Ευρώπη, γεγονός που δημιουργεί συνθήκες για ήπιο και υγρό καιρό σε μεγάλο μέρος της Κ. και Β. Ευρώπης, και ήπιο και σχετικά ξηρό καιρό στην Κ. και Α. Μεσόγειο.
Αν και η ζωνική κυκλοφορία εκτιμάται πως θα αποτελεί τον γενικό κανόνα κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα, αυτό δε σημαίνει πως θα μονοπωλήσει όλη τη χειμερινή περίοδο. Ειδικότερα, η πρώιμη διαμόρφωση που παρατηρείται στη διάταξη των ατμοσφαιρικών πιέσεων του Β. ημισφαίριου, συνάδει με σημαντικές πιθανότητες για κατά περιόδους διαταράξεις/μετατοπίσεις του πολικού στροβίλου. Με δεδομένη την καταγραφόμενη τάση για ένα στρόβιλο περισσότερο μετατοπισμένο προς δυσμάς, θεωρώ πως η ζωνική κυκλοφορία θα διαταράσσεται, όχι ιδιαίτερα συχνά, κατά τρόπο που θα ευνοεί την μετατόπιση ψυχρότερων αερίων μαζών προς την ΝΑ Μεσόγειο, κατά τον άξονα ΝΔ-ΒΑ. Με πιο άπλα λόγια, οι περισσότερες πιθανότητες για ψυχρές εισβολές στην ευρύτερη περιοχή μας δείχνουν να είναι με το μέρος των λεγόμενων "ψυχρών εισβολών της πίσω πόρτας" (backdoor cold intrusions). Η προσωπική μου αίσθηση, με βάση τα όσα αυτή τη στιγμή μπορούν να αναλυθούν, είναι πως ο συγκεκριμένος τύπος ψυχρών εισβολών έχει περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης κατά το δεύτερο μισό του χειμώνα 2013-14 (μέσα Ιανουαρίου - τέλη Φεβρουαρίου), όταν και ο πολικός στρόβιλος θα είναι αρκετά "ώριμος".
Σύνοψη
Συνοψίζοντας την εκτίμηση μου για την ατμοσφαιρική κυκλοφορία του χειμώνα 2013-14, θεωρώ πως το μεγαλύτερο μέρος της χειμερινής περιόδου θα χαρακτηριστεί από ζωνική κυκλοφορία με μικρά "διαλείμματα". Κατά τη διάρκεια των "διαλειμμάτων" αυτών φαίνεται πως θα υπάρχουν οι προϋποθέσεις για δημιουργία καιρού στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, κυρίως με την μορφή αποκομμένων "λιμνών". Η παρούσα εκτίμηση μου είναι πως οι συγκεκριμένου τύπου ατμοσφαιρικές διαταραχές δε θα έχουν ιδιαίτερα σημαντική χρονική διάρκεια, διασχίζοντας την περιοχή της ΝΑ Μεσογείου με σχετική ταχύτητα, οδηγώντας σε κατά κανόνα σύντομα φαινόμενα. Σε ό,τι αφορά τη θερμοκρασία, θεωρώ πως στην μεγαλύτερη διάρκεια του χειμώνα θα κινηθεί σε κανονικά ή/και λίγο υψηλότερα επίπεδα των κανονικών. Οι όποιες ψυχρές εισβολές λάβουν χώρα στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, περιμένω να χαρακτηρίζονται ως εισβολές της πίσω πόρτας, ευνοώντας κατά τον τρόπο τα ανατολικά ηπειρωτικά τμήματα της Ελλάδας. Σημαντικά λιγότερες εκτιμώ πως θα είναι οι "καθαρές" ψυχρές εισβολές κατά τον άξονα Βορρά-Νότου, γεγονός που συνάδει με σημαντικά μικρότερες πιθανότητες για εκτεταμένες κακοκαιρίες χειμερινού τύπου στη χώρα μας.
Ειδικότερα για την Ελλάδα...
Η εκτίμηση μου για το χειμώνα 2013-14 στη χώρα μας θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: Ήπιος θερμοκρασιακά με αρκετά διαστήματα καλοκαιρίας (απουσία υετού) και σύντομες εξάρσεις. Πιο αναλυτικά, θεωρώ πως οι θερμοκρασίες του φετινού χειμώνα στην Ελλάδα θα κινηθούν γενικά σε επίπεδα κοντά ή/και λίγο υψηλότερα των κανονικών. Ψυχρές εισβολές εκτιμώ ότι θα σημειωθούν με σχετικά μικρή συχνότητα και περιορισμένη διάρκεια, ενώ η διάταξη τους θα είναι, κατά πλειοψηφία, του τύπου της πίσω πόρτας. Για το μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας, αυτό συνεπάγεται γενικά ξηρές εισβολές, με εξαίρεση την ανατολική ηπειρωτική χώρα. Αναφορικά με τον υετό, η εκτίμηση μου είναι πως θα κινηθεί σε μικρότερα των κανονικών επίπεδα για το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας. Οι αναμενόμενες μεταβολές του καιρού με εκδήλωση φαινομένων θεωρώ πως θα είναι σχετικά σύντομες (1-2 ημέρες), αποτελώντας εξαίρεση στο ευρύτερο κάδρο ενός ήπιου χειμώνα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Τα όσα αναφέρονται στην παρούσα αποτελούν την τελική προσωπική μου εκτίμηση για το χειμώνα 2013/2014. Το σύνολο των στοιχείων που αξιοποιήθηκαν χαρακτηρίζονται από σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας και ως εκ τούτου τα επαγόμενα συμπεράσματα πρέπει να προσεγγίζονται με ιδιαίτερη προσοχή. Στόχος της παρούσας εκτίμησης ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ η παροχή εξειδικευμένης ή/και αναλυτικής πρόγνωσης, ΑΛΛΑ η σκιαγράφιση του γενικότερου περιγράμματος του χειμώνα 2013/2014. Η παρούσα εκτίμηση χαρακτηρίζεται από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και πραγματοποιείται στα πλαίσια πειραματικής προσπάθειας.
Επιμέλεια/Σύνταξη: Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, Φυσικός - Δρ. Φυσικής Περιβάλλοντος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου