Η ανάπτυξη ενός συστήματος υψηλών πιέσεων (αντικυκλώνας) στην ευρύτερη περιοχή της Γροιλανδίας κατά τη διάρκεια του Μαρτίου του 2013 είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας στη Γροιλανδία και σε μεγάλο μέρος του Β. Κανάδα σε επίπεδα υψηλότερα των «κανονικών» (υψηλότερες θερμοκρασίες σε σύγκριση με τις κλιματικές τιμές). Την ίδια χρονική περίοδο, η θερμοκρασία στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Ασίας κυμάνθηκε σε επίπεδα χαμηλότερα των «κανονικών» (χαμηλότερες θερμοκρασίες σε σύγκριση με τις κλιματικές τιμές). Η συγκεκριμένη θερμοκρασιακή αντίθεση δεν αποτελεί φυσικά το αποτέλεσμα κάποιας σύμπτωσης. Αντίθετα, προήλθε από μία μάλλον ασυνήθιστη διάταξη των πιέσεων στην ανώτερη ατμόσφαιρα.
Η διάταξη των ατμοσφαιρικών πιέσεων μεταβάλλεται συνεχώς εξαιτίας της κίνησης μέσα στην ατμόσφαιρα αερίων μαζών με διαφορετικά χαρακτηριστικά (θερμοκρασία, υγρασία, πυκνότητα). Για την παρακολούθηση των μεταβολών στις διατάξεις των ατμοσφαιρικών πιέσεων χρησιμοποιούνται διάφορα μεγέθη-δείκτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός τέτοιου μεγέθους είναι ο δείκτης AO (Arctic Oscillation). Ο συγκεκρίμενος δείκτης ορίζεται (με απλά λόγια) ως η διαφορά στη σχετική πίεση μεταξύ της Αρκτικής και των μέσων γεωγραφικών πλατών. Οι μεταβολές του ΑΟ συνδέονται με σημαντικές τροποποιήσεις των τύπων καιρού σε όλο τον κόσμο.
Όταν ο δείκτης ΑΟ είναι στη λεγόμενη θετική φάση, η πίεση στη περιοχή της Αρκτικής είναι χαμηλή ενώ η πίεση στα μέσα γεωγραφικά πλάτη είναι υψηλή. Σε αυτή την περίπτωση, αναπτύσσονται στην πολική ατμόσφαιρα ισχυροί ζωνικοί άνεμοι με αποτέλεσμα τον περιορισμό/εγκλωβισμό των πολικών αερίων μαζών πάνω από την Αρκτική. Η μετάβαση του δείκτη ΑΟ στην αρνητική φάση έχει ως αποτέλεσμα την αντιστροφή της παραπάνω κατάστασης. Αρνητικές τιμές του δείκτη ΑΟ συνεπάγονται αύξηση της πίεσης στην Αρκτική, ελάττωση της στα μέσα γεωγραφικά πλάτη και, τελικά, διευκόλυνση του πολύ ψυχρού Αρκτικού αέρα να κινηθεί προς νότο. Παράλληλα, καθώς πολύ ψυχρές αέριες μάζες «κατηφορίζουν» στα μέσα γεωγραφικά πλάτη, θερμές αέριες μάζες αναγκάζονται να κινηθούν προς την ευρύτερη περιοχή της Αρκτικής.
Σχήμα 1. Μεταβολή του δείκτη ΑΟ για την περίοδο 1 Ιανουαρίου – 1 Απριλίου 2013 (Πηγή: NASA Earth Observatory)
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών του Μαρτίου (2013), ο δείκτης ΑΟ «κατηφόρισε» σε πολύ αρνητικές τιμές (Σχήμα 1). Συγκεκριμένα, η ελάχιστη τιμή που καταγράφηκε ήταν -5.6, μία από τις πέντε (5) χαμηλότερες τιμές που έχουν καταγραφεί ποτέ! Ο αντίκτυπος της μετάβασης του δείκτη ΑΟ σε αυτές τις ακραίες αρνητικές τιμές, αποτυπώνεται στο Χάρτη 1. Στο χάρτη αυτό απεικονίζεται η χωρική κατανομή των ανωμαλιών της θερμοκρασίας της επιφάνειας (αποκλίσεις από τις αντίστοιχες τιμές των ετών 2005-2012) για την περίοδο 10-20 Μαρτίου 2013, όπως αυτές υπολογίστηκαν με βάση τις μετρήσεις του αισθητήρα MODIS του δορυφόρου Aqua της NASA. Οι κόκκινες αποχρωσείς αντιστοιχούν σε θερμοκρασίες υψηλότερες των «κανονικών», ενώ οι περιοχές με θερμοκρασίες χαμηλότερες των κανονικών απεικονίζονται με αποχρώσεις του μπλε. Είναι προφανές πως κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο, στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, της Ρωσίας και των Ανατολικών ΗΠΑ επικράτησαν θερμοκρασίες αρκετά χαμηλότερες των «κανονικών», γεγονός που συνδέεται άμεσα με τις πολύ αρνητικές τιμές του δεικτή ΑΟ (Σχήμα 1).
Χάρτης 1. Θερμοκρασιακές ανωμαλίες για την περίοδο 10-20 Μαρτίου 2013 (περίοδος αναφοράς: έτη 2005-2012) (Πηγή: NASA Earth Observatory)
Ενδεικτικά της επίδρασης που έχει ο δείκτης ΑΟ στον καιρό του Β. ημισφαιρείου είναι τα επόμενα στοιχεία που αφορούν στο Μάρτιο:
- Ο φετινός Μάρτιος ήταν ο 4ος πιο ψυχρός από το 1962 στην Μ. Βρετανία.
- Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών του Μαρτίου, τα 2/3 των μετεωρολογικών σταθμών της Τσέχιας σημειώσαν ρεκόρ αρνητικών θερμοκρασιών.
- Στη Γερμανία, ο φετινός Μάρτιος ήταν ο ψυχρότερος από το 1883.
- Στη Μόσχα, ο φετινός Μάρτιος ήταν ο ψυχρότερος από τη δεκαετία του 1950.
Αναφορές: NASA Earth Observatory
Επιμέλεια – Σύνταξη: Θοδωρής Μ. Γιάνναρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου