Ο Ερμής είναι ο πλησιέστερος προς τον Ήλιο πλανήτης. Η θερμοκρασία του την ημέρα κυμαίνεται από τους 285 οC (αφήλιο) ως τους 430οC (περιήλιο), αλλά τη νύχτα πέφτει στους μείον 180 οC. Η Αφροδίτη, αν και βρίσκεται πιο μακριά από τον Ήλιο, έχει μέρα νύχτα θερμοκρασίες από 447 έως 477 οC. Ο Ερμής ουσιαστικά δεν έχει ατμόσφαιρα, αλλά η Αφροδίτη έχει πυκνή ατμόσφαιρα η οποία σε ποσοστό 96,5% αποτελείται από διοξείδιο του άνθρακα. Καθώς απομακρυνόμαστε από τον ήλιο, ο επόμενος πλανήτης είναι ο δικός μας ο οποίος έχει μέση θερμοκρασία 15 οC αντί των μείον 18 οC που θα είχε χωρίς στην ατμόσφαιρά του. Την ατμοσφαιρική κουβέρτα που μας ζεσταίνει την αποτελούν οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και ορισμένα άλλα μικρότερης επίδρασης αέρια. Η κουβέρτα της Γης έχει μια σημαντική ιδιότητα: αφήνει τη μικρού μήκους κύματος ακτινοβολία του Ηλίου να περνά μέσα από αυτή και να ζεσταίνει τον πλανήτη μας, αλλά εμποδίζει τη μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολία (θερμότητα) που εκπέμπει η Γη προς το διάστημα. Όταν υπάρχει ισορροπία, όση ενέργεια δέχεται η Γη από τον Ήλιο τόση ακριβώς ενέργεια ακτινοβολεί προς το διάστημα. Τις τελευταίες δεκαετίες ο άνθρωπος σκέπασε τη Γη με μια πιο χοντρή κουβέρτα (αύξησε τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα) και έφερε τον πλανήτη σε κατάσταση θερμικής ανισορροπίας. Η θερμότητα που εγκλωβίζεται πλέον κάτω από την κουβέρτα διοχετεύεται στις θερμικές δεξαμενές της Γης, δηλαδή στους ωκεανούς και το υπέδαφός της. Παρατηρήσεις από 3.000 σταθμούς που είναι εγκατεστημένοι στους ωκεανούς δείχνουν ότι αυτοί θερμαίνονται με ρυθμούς που στο πάνω μισό τους είναι σημαντικοί και αυτή ακριβώς η θερμότητα που προστέθηκε τα τελευταία χρόνια είναι εκείνη που λιώνει τους πάγους. Άλλες παρατηρήσεις δείχνουν ότι και το έδαφος θερμαίνεται πλέον σε βάθος αρκετών μέτρων. Ο κλιματολόγος Τζέιμς Χάνσεν, Διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, υπολόγισε ότι η θερμική ανισορροπία είναι περίπου 0,6 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο γήινης επιφάνειας. Το συγκεκριμένο ποσό ενέργειας φαίνεται μικρό, αλλά δυστυχώς δεν είναι. Σε πλανητικό επίπεδο η συνολική ενέργεια (θερμότητα) ισοδυναμεί με την ενέργεια που εκλύεται με την έκρηξη 400.000 ατομικών βομβών Χιροσίμα κάθε μέρα επί 365 μέρες το χρόνο. Ακόμα και αν αύριο το πρωί σταματήσει η απελευθέρωση επιπλέον ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ο πλανήτης θα εξακολουθήσει να θερμαίνεται με τα ποσά της ενέργειας που προαναφέρθηκαν έως ότου αποκατασταθεί η θερμική ισορροπία. Ο Χάνσεν και οι συνεργάτες του υπολογίζουν ότι για την αποκατάσταση της θερμικής ισορροπίας πρέπει η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στη γήινη ατμόσφαιρα να ελαττωθεί από τα 391ppm που είναι σήμερα στα 350 ppm.
Στο παρελθόν, το έναυσμα για τις τεράστιες κλιματικές ταλαντώσεις του πλανήτη μας (παγετωνικές και μεσοπαγετωνικές περίοδοι) αποτέλεσαν οι αλλαγές της ηλιακής ενέργειας που έφθανε στη Γη και οφείλονταν σε αλλαγές στα «τροχιακά» της (κύκλοι του Μιλάνκοβιτς). Η πρώτη συνέπεια της αύξησης της ηλιακής ακτινοβολίας ήταν το λιώσιμο των πάγων στις περιοχές των μεγάλων γεωγραφικών πλατών. Οι σκουρόχρωμες περιοχές της επιφάνειας του πλανήτη μας που αποκαλύπτονταν με το λιώσιμο του πάγου άρχιζαν να απορροφούν μεγαλύτερα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας με αποτέλεσμα τη θέρμανση των ωκεανών και της ξηράς και την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου από τα μονίμως παγωμένα εδάφη στην ατμόσφαιρα. Με τους όλο και πιο θερμούς ωκεανούς ανήμπορους να απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, η διαδικασία των συνεχών ανατροφοδοτήσεων (θετικών αναδράσεων) προκάλεσε τη μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης των θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα και την επακόλουθη σημαντική άνοδο της θερμοκρασίας, παρόλο που το αρχικό αίτιο δεν ήταν ισχυρό. Με την αντίθετη διαδικασία, η οποία δρομολογείται με την ελάττωση της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στη Γη, άρχιζαν οι παγετωνικές περίοδοι.
Η κλιματική αλλαγή των τελευταίων δεκαετιών δεν προκλήθηκε από την αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στη Γη, αλλά από την ανθρωπογενή αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο, η φυσική δεν αλλάζει. Η προκαλούμενη αύξηση της θερμοκρασίας λιώνει τους πάγους και αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τις θετικές αναδράσεις θα εντείνεται συνεχώς και κανείς δεν γνωρίζει που θα οδηγήσει. Τίθεται ένα ερώτημα. Μπορούν οι συγκεκριμένες διαδικασίες να μετατρέψουν κάποια στιγμή τη Γη σε Αφροδίτη; Θεωρητικά κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται, αλλά καλύτερα να μείνουμε σε αυτό που έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να συμβεί και μάλιστα πολύ πιο νωρίς. Δηλαδή, να βρεθεί το κλιματικό σύστημα της Γης εκτός ελέγχου με δραματικές επιπτώσεις για την ανθρωπότητα και ολόκληρο τον πλανήτη. Εστιάζοντας την προσοχή μας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον καιρό, μπορούμε να πούμε ότι οι αλλαγές στη θερμοκρασία και την διανομή των βροχοπτώσεων στην επιφάνεια του πλανήτη θα είναι δραματικές. Ο μελλοντικός θερμότερος κόσμος θα είναι ξηρότερος στις ξηρές περιοχές και υγρότερος στις υγρές περιοχές, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Επειδή ο θερμότερος αέρας συγκρατεί περισσότερους υδρατμούς, οι βροχές και οι καταιγίδες θα είναι περισσότερο έντονες. Ο Ντέιβιντ Μπατίστι, καθηγητής Ατμοσφαιρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, και η Ρόζαμοντ Νέιλορ, συνάδελφός του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, μετά από την ανάλυση είκοσι τριών κλιματικών μοντέλων έγραψαν το 2009 στο περιοδικό Science ότι για την πορεία της θερμοκρασίας υπάρχουν δύο πιθανότητες: «είτε τα σημερινά ρεκόρ των υψηλών θερμοκρασιών θα είναι οι αυριανές κανονικές τιμές της θερμοκρασίας είτε οι θερμοκρασίες θα βρεθούν έξω από κάθε όριο. Στη δεύτερη περίπτωση, ακόμα και την ψυχρή εποχή οι θερμοκρασίες θα είναι μεγαλύτερες από ότι είναι σήμερα τη θερμή εποχή».
Οι περισσότεροι από μας έχουμε την εντύπωση ότι οι παραπάνω ανατριχιαστικές προβλέψεις και γενικότερα οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι θέμα των επόμενων δεκαετιών, αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι. Πριν από μερικές εβδομάδες ο Τζέιμς Χάνσεν δεν δίστασε να ανακοινώσει ότι ο φονικός καύσωνας της Γαλλίας το 2003, ο καύσωνας που έπληξε τη Ρωσία το 2010 και οι καταστροφικές ξηρασίες του 2011 στο Μεξικό και στις πολιτείες Τέξας και Οκλαχόμα των ΗΠΑ συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Όπως ο ίδιος δήλωσε στην εφημερίδα Washington Post στις 3 Αυγούστου 2012 «δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων ετών, πέρα από την κλιματική αλλαγή (…) Αυτά τα καιρικά φαινόμενα δεν αποτελούν απλά ένα παράδειγμα για το τι θα μπορούσε να φέρει η κλιματική αλλαγή. Προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή». Ο διαπρεπής επιστήμονας, αναλύοντας τα αρχεία της θερμοκρασίας των τελευταίων 60 χρόνων, ανακάλυψε ότι «τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται ακραία φαινόμενα περισσότερο από τρεις τυπικές αποκλίσεις έξω από το συνηθισμένο. Πενήντα χρόνια πριν, τέτοιες ανωμαλίες κάλυπταν μόνο 2 ως 3 δέκατα του 1% της ξηράς του πλανήτη, ενώ σήμερα καλύπτουν το 10% αυτής».
Ασχολούμενος σαράντα χρόνια με τη μετεωρολογία, αυτό που έμαθα καλύτερα από όλα είναι τι θα πει φυσική μεταβλητότητα του καιρού και του κλίματος, αλλά αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία 15 χρόνια δεν μπορούν να θεωρηθούν «φυσικές» αποκλίσεις. Ας δούμε λίγα από όσα έγιναν στη χώρα μας. Σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το 2010 ήταν το θερμότερο έτος των τελευταίων 113 ετών για την Αθήνα. Δεύτερο πιο ζεστό έτος κατατάσσεται το 2007 και ακολουθούν τα έτη 2008, 2001 και 1999. Με βάση τα στοιχεία της ΕΜΥ, τα πιο ζεστά καλοκαίρια τα τελευταία τουλάχιστον 60 χρόνια στην Αθήνα και σε πολλές άλλες περιοχές της χώρας ήταν το καλοκαίρι του 2007 και το φετινό εφιαλτικό καλοκαίρι. Αυτό που με τρόμαξε το καλοκαίρι που πέρασε ήταν οι παρατεταμένες συνθήκες καύσωνα που συνδέονται με τη γενικότερη ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Συγκεκριμένα, σε ένα πολύ μεγάλο διάστημα του φετινού καλοκαιριού ο υποτροπικός αεροχείμαρρος, που κατά κάποιο οριοθετεί την προς τα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη επέκταση των τροπικών αέριων μαζών, βρισκόταν βόρεια της χώρας και αυτή η εικόνα έρχεται από το μέλλον. Με τις ολοένα και πιο συχνές μετατοπίσεις του πολικού αεροχειμάρρου (πηδαλιουχεί τα βαρομετρικά χαμηλά) προς τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη και τις επακόλουθες μετατοπίσεις του υποτροπικού αεροχειμάρρου (συνδέεται με τη ζέστη και την ξηρασία) σε περιοχές γεωγραφικού πλάτους 45 και 50 μοιρών εξηγείται γιατί ο μελλοντικός καιρός θα είναι ξηρότερος στις ξηρές περιοχές και υγρότερος στις υγρές περιοχές. Μετά από τα παραπάνω, θα έλεγα με βεβαιότητα ότι η καμπάνα που αναγγέλλει το λιώσιμο των πολικών πάγων χτυπάει και για μας. Διαφορετικά, θα ήταν σαν να μη μας ένοιαζε για το νεράκι των πηγών μας, τη φρεσκάδα του μελτεμιού μας ή τους ακριβοθώρητους χιονιάδες μας.
Δ. Ζιακόπουλος
Πηγή:http://freemeteo.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου