Καθώς οδεύουμε προς το τέλος του Αυγούστου, σηματοδοτείται σταδιακά το πέρας της θερινής περιόδου. Το φετινό καλοκαίρι είναι σχεδόν βέβαιο πως θα μείνει στην μετεωρολογική ιστορία της χώρας μας ώς ένα από τα θερμότερα, αν όχι το θερμότερο, των τελευταίων δεκαετιών. Οι επισκέψεις θερμών αερίων μαζών από τη γείτονα αφρικανική ήπειρο ήταν εξαιρετικά συχνές με αποτέλεσμα ο υδράργυρος να "εκτοξεύεται" σε υψηλά επίπεδα, παραμένοντας σε αυτά επί αρκετές συναπτές ημέρες. Το δεύτερο κύριο χαρακτηριστικό του φετινού καλοκαιριού είναι αναμφισβήτητα η έλλειψη βροχοπτώσεων. Σε αρκετές μάλιστα περιοχές της χώρας, καταγράφηκαν παρατεταμμένα διαστήματα (>30 ημέρες) ανομβρίας.
Στον αντίποδα, η έλευση του Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί τη σταδιακή μετάβαση από τη θερινή προς τη φθινοπωρινή περίοδο, γεννώντας προσδοκίες για ένα διαφορετικό, και αν μη τι άλλο ενδιαφέρον, καιρικό σκηνικό. Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Σεπτέβριο να είναι ο μήνας που σημειώνονται τα πρωτοβρόχια. Θα επαληθευτεί άραγε φέτος ο "κανόνας" αυτός? Με το παρών άρθρο θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μία απάντηση στο ερώτημα αυτό, εξετάζοντας (σκωπτικά) τα διαθέσιμα μακροπρόθεσμα προγνωστικά στοιχεία.
Η ανάλυση μας ξεκινάει με την εξέταση δύο δεικτών ατμοσφαιρικών τηλεσυνδέσεων που παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ατμοσφαιρικής κυκλοφόριας στη μέση κλίμακα. Οι δείκτες αυτοί είναι ο ΝΑΟ (North Atlantic Oscillation-Κύμανση του Βορείου Ατλαντικού) και ο ΑΟ (Arctic Oscillation-Κύμανση της Αρκτικής). Στα Σχ. 1 και 2 παρουσιάζεται η πρόσφατη μεταβολή των δεικτών αυτών καθώς και η εκτίμηση (πρόγνωση) για την μεταβολή τους το επόμενο χρονικό διάστημα.
- Σχήμα 1. Χρονοσειρά τιμών του δείκτη NAO. Οι κόκκινες γραμμές αντιστοιχούν στις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble).
- Σχήμα 2. Χρονοσειρά τιμών του δείκτη ΑΟ. Οι κόκκνες γραμμές αντιστοιχούν στις προγνώσεις πολλαπλού δείγματος (ensemble).
Παρατηρούμε πως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών οι τιμές των δύο δεικτών κυμάνθηκαν κοντά στο μηδέν (ουδετερότητα), γεγονός που εξηγεί σε σημαντικό βαθμό την απουσία καιρού στην περιοχή μας. Με βάση τις προβλέψεις πολλαπλού δείγματος (ensemble), αναμένεται πως το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου ο δείκτηςΝΑΟ θα "κατηφορίσει" προς αρνητικές τιμές. Η διαφαινόμενη αυτή μεταβολή μεταφράζεται σε ενίσχυση των υψηλών πιέσεων στην περιοχή του Β. Ατλαντικού, γεγονός που δυνητικά ευννοεί νοτιότερες τροχιές των βαρομετρικών συστημάτων (κατά μήκος της Μεσογείου). Από την άλλη πλευρά, η προβλεπόμενη μετάβαση της ΑΟ σε αρχικά (~ 01-05/9) θετική φάση (θετικές τιμές) και μετέπειτα (~ 05-10/09) σε ουδετέρη/αρνητική αναμένεται να ευννόησει με τη σείρα της τη δημιουργία καιρού στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Με βάση τα στοιχεία αυτά, φαίνεται πως μεγαλύτερες πιθανότητες για αξιόλογη μεταβολή του καιρού στη χώρα μας συγκεντρώνει καταρχήν το διάστημα από 5 έως 10 Σεπτεμβρίου.
Συνεχίζοντας την "ανάγνωση" των διαθέσιμων προγνωστικών στοιχείων, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στις προγνώσειςτων δύο σημαντικότερων (κατά τη γνώμη του γράφοντος) αριθμητικών μοντέλων πλανητικής κλίμακας, του ECMWF και του GFS. Τα προγνωστικά δεδομένα που θα εξετάσουμε αφορούν στην προβλεπόμενη απόκλιση(από την μέση κλιματική τιμή) του γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa και παρουσιάζονται στο Σχ. 3. Τα συγκεκριμένα προγνωστκά δεδομένα αφορούν (χοντρικά) στο δεύτερο μισό του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου (05-08/09). Οι κόκκινες αποχρώσεις αντιστοιχούν σε θετικές αποκλίσεις, ενώ οι μπλε σε αρνητικές. Με την σειρά τους, οι θετικές αποκλίσεις συνεπάγονται γενικά υψηλότερες (των κλιματικώς αναμενόμενων) θερμοκρασίες στην κατώτερη τροπόσφαιρα, ενώ οι αρνητικές αντιστοιχούν σεχαμηλότερες θερμοκρασίες.
- Σχήμα 3. Προβλεπόμενη απόκλιση (από την μέση κλιματική τιμή) του γεωδυναμικού ύψους στα 500 hPa κατά την περίοδο 05 - 08/09/2012, από το ECMWF (αριστερά) και το GFS (δεξιά).
Αρχικά, παρατηρούμε πως και τα δύο μοντέλα "συμφωνούν" στην επέκταση των υψηλών πιέσεων (άρα μεγαλύτερα ύψη, άρα θετικές αποκλίσεις) του Αζορικού αντικυκλώνα προς το Β. Ατλαντικό (δεξιά, στη μέση των σχημάτων), γεγονός που έρχεται σε συμφωνία με τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για τους δείκτες ΝΑΟ και ΑΟ. Από την άλλη πλευρά, θετικές γενικά αποκλίσεις προβλέπονται και για την ευρύτερη περιοχή της χώρας μας. Αυτό είναι περισσότερο εμφανές στο προγνωστικό χάρτη του GFS(δεξιό πάνελ) και λιγότερο στον αντίστοιχο του ECMWF (αριστερό πάνελ). Οι θετικές αυτές αποκλίσεις παρέχουν ενδείξεις για παρουσία θερμότερων (ως προς την μέση κλιματική τιμή) αερίων μαζών πάνω από τη χώρα μας κατά το διάστημα 05-08 Σεπτεμβρίου. Παρόλα αυτά, η μικρή ασυμφωνία μεταξύ ECMWF, GFS μας αναγκάζει να είμαστε αρκετά επιφυλακτικοί ως προς τη βεβαιότητα αυτής της εκτίμησης. Αξίζει τέλος να σημειώσουμε πως και τα δύο μοντέλα "ανιχνεύουν" την παρουσία σκάφης χαμηλών υψών στην ευρύτερη περιοχή της χώρας μας, γεγονός που μάλλον ενισχύει την αρχική μας εκτίμηση για μεταβολή του καιρικού σκηνικού το διάστημα 05-10 Σεπτεμβρίου.
Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε ορισμένα μακροπρόθεσμα προγνωστικά στοιχεία, τα οποία θα μας επιτρέψουν να κάνουμε μία εκτίμηση για όλη τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου. Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από το κλιματικό μοντέλο CFS (Climate Forecast System). Στο Σχ. 4 φαίνεται η μέση μηνιαία προβλεπόμενη απόκλιση του γεωδυναμικού ύψουςστα 700 hPa (αντικατοπτρίζει, κατά προσέγγιση, τις αποκλίσεις στην πίεση στη μέση στάθμη της θάλασσας) για το Σεπτέμβριο. Με βάση την προβλεπόμενη από το CFS διάταξη των πιέσεων, ο Σεπτέμβριος αναμένεται να χαρακτηρήστει από σχετικά χαμηλές ταχύτητες ανέμου, με παράλληλες (Α-Δ) κατά κύριο λόγο διευθύνσεις. Ταυτόχρονα,επαληθεύεται η προαναφερθείσα τάση ανόδου των γεωδυναμικών υψών στον Ατλαντικό, με συνακόλουθη τάση καθόδου χαμηλότερων γεωδυναμικών υψών (αυλώνες) προς την περιοχή μας.
- Σχήμα 4. Μέση μηνιαία απόκλιση (από την μέση κλιματική τιμή) του γεωδυναμικού ύψους στα 700 hPa: Σεπτέμβριος 2012.
Στο Σχ. 5 παρουσιάζεται η μέση μηνιαία προβλεπόμενη απόκλιση του υετού για το Σεπτέμβριο. Παρατηρούμε πως στην χώρα μας δεν προβλέπονται μεγάλες αποκλίσεις από την μέση κλιματική τιμή, με εξαίρεση την περιοχή της Αν. Μακεδονίας και της Θράκης όπου διαφαίνονται μικρότερα των κλιματικώς αναμένομενα ποσά υετού. Στο χάρτη αυτό αξίζει επίσης να παρατηρήσουμε τις θετικές αποκλίσεις στην περιοχή της ΝΔ Ρωσίας και τη Σκανδιναβία, οι οποίες συνδέονται με την πρόγνωση για την επικτράτηση χαμηλότερων πιέσεων στην ευρύτερη περιοχή (Σχ. 4).
- Σχήμα 5. Μέση μηνιαία απόκλιση (από την μέση κλιματική τιμή) του υετού: Σεπτέβριος 2012.
Σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις για τη θερμοκρασία (ορισμένη στα 2 m), αυτές συνοψίζονται στο Σχ. 6. Όπως και στην περίπτωση του υετού, έτσι και για τη θερμοκρασία, δενμπορούμε να ισχυριστούμε πως αναμένονται μεγάλες αποκλίσεις από τις μέσες κλιματικές τιμές. Εξαίρεση φαίνεται να αποτελούν οι περιοχές της Δ. Ελλάδας και της Αν. Θράκης, όπου είναι πιθανό η θερμοκρασία να κυμανθεί σε επίπεδα λίγο πάνω από τα λεγόμενα φυσιολογικά για την εποχή.
- Σχήμα 6. Μέση μηνιαία απόκλιση (από την μέση κλιματική τιμή) της θερμοκρασίας (2 m): Σεπτέβριος 2012.
Σύνοψη-Εκτίμηση
Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα από την ανάλυση των προγνωστικών στοιχείων που προηγήθηκε, μπορούμε να εκτιμήσουμε πως:
(1) Οι πρώτες ημέρες του Σεπτέμβριου αναμένεται να κυλήσουν με σχετική απουσία καιρού και την μέγιστη θερμοκρασία να κυμαίνεται σε επίπεδα της τάξης των 29-33 oC.
(2) Κατά το δεύτερο μισό του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου (05-10/09) υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες για αξιόλογη μεταβολή του καιρού και εκδήλωση γενικευμένων φαινομένων (βροχοπτώσεις) στο σύνολο σχεδόν της χώρας. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, εκτιμάται πως η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή πτώση και θα κυμανθεί σε τιμές κοντά στις κλιματικά αναμενόμενες.
(3) Το διάστημα 10-15 Σεπτεμβρίου αναμένεται να κυλήσει δίχως σοβαρές καιρικές εξάρσεις. Η διαφαινόμενη κάθοδος χαμηλών γεωδυναμικών υψών προς την περιοχή δεν αποκλείεται να δώσει σε ορισμένες περιπτώσεις μεμονωμένα και σποραδικά φαινόμενα. Η θερμοκρασία δε θα σημειώσει αξιόλογη μεταβολή.
(4) Το δεύτερο μισό του Σεπτεμβρίου (15-30/09) η χώρα μας αναμένεται να βρεθεί υπό την επίδραση υψηλών πεδίων πίεσης, με αποτέλεσμα την επικτράτηση σχετικά αίθριων συνθηκών. Η θερμοκρασία εκτιμάται πως αρχικά θα κινηθεί σε φυσιολογικά την εποχή επίπεδα, σημειώνοντας πτώση σε επίπεδα λίγο κάτω από τα κλιματικά αναμενόμενα προς το τέλος του μήνα.
Τα παραπάνω αποτελούν προσωπική εκτίμηση για την μακροπρόθεση εξέλιξη του καιρού στη χώρα μας κατά το Σεπτέμβριο του 2012. Η τεκμηριώση της εκτίμησης στηρίζεται σε προγνωστικά δεδομένα που χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας. Ως εκ τούτου, ο αναγνώστης καλείται να αντιμετωπίσει την παρούσα εκτίμηση με κριτική σκέψη, λαμβάνοντας υπόψη του πως στόχος της δεν είναι η πρόγνωση του καιρού αλλά η σκιαγράφηση του περιγράμματος εντός του οποίου αυτός αναμένεται να κινηθεί κατά τον εξεταζόμενο μήνα.
Επιμέλεια-Σύνταξη: Θοδωρής Μ. Γιάνναρος (thgian82)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου